آزمایش مدفوع یکی از رایج‌ترین آزمایش‌های پزشکی است که به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات گوارشی و اختلالات داخلی بدن را شناسایی کنند.
این آزمایش اطلاعات زیادی درباره وضعیت دستگاه گوارش و عملکرد سیستم‌های مختلف بدن به دست می‌دهد.
بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات گوارشی در مراحل ابتدایی هیچ نشانه خاصی ندارند، اما با انجام آزمایش مدفوع، پزشکان قادر به تشخیص آنها خواهند بود.
اگر شما چیزی از این آزمایش نمی‌دانید یا برای اولین بار می‌خواهید این آزمایش را انجام دهید، در اینجا به صورت کامل توضیح داده می‌شود که آزمایش مدفوع چیست و چرا انجام آن اهمیت دارد.
آزمایش مدفوع چیست؟
آزمایش مدفوع یک آزمایش ساده است که به تحلیل نمونه‌ای از مدفوع فرد می‌پردازد.
پزشک با استفاده از این نمونه، اطلاعات زیادی را درباره وضعیت سلامت شما و مشکلات احتمالی بدن به دست می‌آورد.
این آزمایش می‌تواند نشان دهد که آیا فرد به عفونت‌های گوارشی، بیماری‌های التهابی روده، اختلالات جذب مواد مغذی یا حتی سرطان روده مبتلا است.
آزمایش مدفوع به‌طور کلی شامل تحلیل ویژگی‌های ظاهری، شیمیایی، میکروسکوپی و گاهی تخصصی‌تر مدفوع است.
چه چیزی در آزمایش مدفوع سنجیده می‌شود؟
آزمایش مدفوع شامل ارزیابی چندین ویژگی مختلف از جمله ویژگی‌های ظاهری، شیمیایی و میکروسکوپی مدفوع است.
این ویژگی‌ها می‌توانند به شناسایی مشکلات گوارشی و بیماری‌ها کمک کنند. در ادامه، این ویژگی‌ها به‌طور مفصل توضیح داده شده‌اند.
ارزیابی ویژگی‌های ظاهری مدفوع
اولین مرحله در آزمایش مدفوع، ارزیابی ویژگی‌های ظاهری مدفوع است.
پزشک به رنگ، بافت، قوام، بوی و حتی وجود ناخالصی‌هایی مانند خون یا مخاط در مدفوع توجه می‌کند.
تغییرات در هر یک از این ویژگی‌ها می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل گوارشی یا اختلال داخلی در بدن باشد.
رنگ مدفوع: رنگ مدفوع می‌تواند اطلاعات زیادی درباره وضعیت بدن ارائه دهد.
به‌عنوان مثال، اگر مدفوع شما رنگ تیره یا قیرمانند باشد، ممکن است به خونریزی داخلی در دستگاه گوارش اشاره کند.
خونریزی از بخش‌های بالایی گوارش، مانند معده یا روده کوچک، معمولاً باعث می‌شود که مدفوع رنگ تیره یا سیاه پیدا کند.
اگر مدفوع شما رنگ روشن یا خاکی باشد، ممکن است نشانه‌ای از اختلالات صفراوی باشد.
همچنین، اگر مدفوع شما قرمز یا صورتی باشد، می‌تواند نشان‌دهنده خونریزی در بخش‌های پایین‌تر دستگاه گوارش باشد.
بافت و قوام مدفوع: بافت مدفوع نیز می‌تواند اطلاعاتی درباره وضعیت سلامت شما بدهد.
مدفوع نرم و شل معمولاً نشانه‌ای از اسهال است که می‌تواند به دلیل عفونت یا التهاب در روده‌ها ایجاد شود.
از طرف دیگر، اگر مدفوع شما سخت و خشک باشد، ممکن است به یبوست اشاره داشته باشد.
تغییرات در بافت مدفوع می‌تواند نشان‌دهنده مشکلاتی مانند اختلالات جذب، کمبود آب در بدن یا مشکلات دیگر باشد.
محتوای ناخالصی‌ها
حضور ناخالصی‌هایی مانند خون یا مخاط در مدفوع می‌تواند نشانه‌ای از وجود عفونت، التهاب یا سایر بیماری‌های گوارشی باشد.
وجود خون در مدفوع ممکن است به خونریزی داخلی ناشی از بیماری‌هایی مانند سرطان روده یا زخم‌های گوارشی اشاره داشته باشد.
همچنین، اگر در مدفوع شما مقدار زیادی مخاط مشاهده شود، ممکن است به بیماری‌هایی مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو اشاره کند.
سنجش شیمیایی مدفوع
مرحله بعدی آزمایش مدفوع، تحلیل ویژگی‌های شیمیایی آن است.
در این مرحله، پزشک به سنجش عواملی مانند pH مدفوع، وجود خون مخفی، میزان چربی و مواد خاص دیگر می‌پردازد.
pH مدفوع
pH مدفوع می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات گوارشی باشد.
به‌طور معمول، pH مدفوع کمی اسیدی است.
پتغییرات در سطح pH می‌تواند نشان‌دهنده اختلالات گوارشی مانند سوء جذب مواد غذایی یا عفونت‌های روده‌ای باشد.
به‌عنوان مثال، اگر pH مدفوع به شدت پایین باشد، ممکن است نشان‌دهنده مشکلاتی مانند سوء جذب کربوهیدرات‌ها یا عفونت‌های باکتریایی در روده‌ها باشد.
خون مخفی
یکی از مهمترین آزمایش‌های شیمیایی در آزمایش مدفوع، آزمایش خون مخفی است.
این آزمایش برای شناسایی خونریزی‌های پنهان در دستگاه گوارش استفاده می‌شود.
خون مخفی ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های جدی مانند سرطان روده، پولیپ‌ها یا زخم‌های گوارشی باشد.
اگر پزشک شما آزمایش خون مخفی تجویز کرده باشد، به این معنی است که باید به دنبال شواهد خونریزی‌های غیرقابل مشاهده در مدفوع باشید.
چربی در مدفوع
وجود چربی در مدفوع می‌تواند نشانه‌ای از مشکلاتی مانند بیماری سلیاک یا نارسایی پانکراس باشد.
اگر بدن نتواند چربی‌ها را به‌درستی جذب کند، این چربی‌ها در مدفوع باقی خواهند ماند و ممکن است باعث ایجاد مدفوع چرب و شل شوند.
ارزیابی میکروسکوپی مدفوع
در این مرحله از آزمایش مدفوع، نمونه زیر میکروسکوپ قرار می‌گیرد تا وجود موجودات میکروسکوپی مانند انگل‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها شناسایی شوند.
این مرحله برای شناسایی عفونت‌های انگلی و باکتریایی بسیار مهم است.
انگل‌ها و تخم‌های انگل
بسیاری از انگل‌ها می‌توانند در دستگاه گوارش زندگی کنند و باعث مشکلات مختلف گوارشی شوند.
آزمایش میکروسکوپی می‌تواند وجود انگل‌هایی مانند ژیاردیا، آسکاریس یا تریکور را شناسایی کند. این انگل‌ها می‌توانند باعث اسهال، درد شکم و سایر مشکلات گوارشی شوند.
باکتری‌ها و قارچ‌ها: برخی باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌توانند در روده‌ها زندگی کنند و مشکلات گوارشی ایجاد کنند.
در این مرحله از آزمایش، می‌توان باکتری‌های بیماری‌زا مانند هلیکوباکتر پیلوری، سالمونلا یا شیگلا را شناسایی کرد.
این باکتری‌ها می‌توانند باعث عفونت‌های گوارشی شوند.
گلبول‌های سفید
حضور گلبول‌های سفید در مدفوع می‌تواند نشانه‌ای از التهاب یا عفونت در دستگاه گوارش باشد.
گلبول‌های سفید معمولاً برای مقابله با عفونت‌ها به محل آسیب‌دیده می‌روند و حضور آنها در مدفوع ممکن است نشان‌دهنده عفونت‌های روده‌ای یا بیماری‌های التهابی مانند بیماری کرون باشد.
آزمایشات تخصصی
گاهی اوقات، پزشک ممکن است نیاز به انجام آزمایشات تخصصی‌تر داشته باشد تا به شناسایی دقیق‌تر بیماری‌ها کمک کند.
این آزمایشات شامل کشت مدفوع، آزمایش‌های مولکولی و تست‌های DNA است.
کشت مدفوع
این آزمایش به شناسایی باکتری‌ها و انگل‌های بیماری‌زا در مدفوع کمک می‌کند.
کشت مدفوع می‌تواند نشان دهد که آیا باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک در مدفوع شما وجود دارند یا نه.
این آزمایش می‌تواند برای شناسایی عفونت‌های شدید مانند کلستریدیوم دیفیسیل مفید باشد.
آزمایش DNA
آزمایش‌های DNA می‌توانند به شناسایی تغییرات ژنتیکی مرتبط با بیماری‌ها کمک کنند.
به‌ویژه، آزمایش DNA مدفوع برای شناسایی جهش‌های ژنتیکی در سرطان‌های روده‌ای کاربرد دارد.
این آزمایش می‌تواند در مراحل اولیه بیماری به پزشکان کمک کند تا اقدامات درمانی را به موقع آغاز کنند.
آزمایش‌های مولکولی
این آزمایشات به‌ویژه برای شناسایی عفونت‌های خاص مانند هلیکوباکتر پیلوری و ژیاردیا کاربرد دارند. تکنیک‌هایی مانند PCR به پزشکان این امکان را می‌دهند که به سرعت عوامل بیماری‌زا را شناسایی کرده و درمان‌های مناسب را تجویز کنند.